http://www.dubrov.net/
Oài , sau khi đọc đến từ Hy Bá Lai , không sao bik là j` , thấy nó giống tiếng hán nên đánh đại " 希伯來 " May quá , nhờ sự xuất hiện vượt trội của từ Hebrew , mình bik đc đó chính là phiên âm từ Hebrew . ke ke ke .
Và tìm ra được 1 bài viết khá hay về nền văn minh Hy Bá Lai Hebrew .
Sơ qua lịch sử dân tộc Hebrew
Người Hy Bá Lai Hebrew hay còn gọi là người Do Thái là một tộc người Semite, sống du mục ở tây nam bán đảo Ả rập thuộc châu Á, trong thiên niên kỷ III BC di rời đến miền Bắc Mesopotamia.
Khoảng năm 1800 TCN, tộc trưởng Abraham dẫn họ vượt sông Euphrates và đồng cỏ Syria đến vùng Canaan (sau gọi là Palestine) sinh sống, làm nghề nông. Về sau do nạn đói, họ phải sang lánh nạn ở Ai Cập 400 năm ; thời kỳ cuối họ bị vua Ai Cập ghen ghét và ngược đãi.
Giữa thế kỷ XIII TCN, Moses lãnh đạo dân Hebrew trốn khỏi Ai cập trở về Canaan mà họ coi là tổ quốc. Dọc đường, Moses lên núi Sinai nhịn ăn 40 ngày tu hành, lúc xuống tuyên bố là đã gặp Thượng Đế, được ban cho 10 điều răn, từ đó đạo Do Thái Giáo chính thức có giáo lý và các quy ước.
Trong thời gian người Hy Bá Lai Hebrew ở Ai Cập, xứ Canaan bị người Philistin (sau này gọi là Palestine) chiếm; khi người Hebrew về đây, hai bên đánh nhau, Hebrew thắng, lập vương quốc, tồn tại được hơn 400 năm (1028-586 TCN). Thời kỳ đầu, Saul, David, Solomon nối nhau làm vua, đất nước giầu mạnh. Từ năm 933 TCN, chia rẽ làm 2 nước là Israel và Judah, trở nên suy yếu.
Năm 722 BC, Israel bị Assouri chiếm. Năm 586 TCN, Judah bị Babylon chiếm và bắt nhiều người Hebrew về Babylon tù đày. Năm 538 TCN, Ba Tư thắng Babylon và tha cho người Hebrew về Canaan. Năm 332 TCN, Hy Lạp thắng Ba Tư chiếm đất Canaan, nô dịch dân Hebrew. Năm 63 TCN, đế quốc La Mã chiếm Canaan, cai trị tàn khốc.
Dân Hebrew nhiều lần khởi nghĩa đều thất bại, từ năm 135 người Hy Bá Lai Hebrew mất nước phải sống lưu vong. Năm 1948, Liên Hợp Quốc quyết định thành lập 2 nước riêng của người Israel và của người Palestine trên mảnh đất Canaan ngày xưa. Từ đó người Israel mới có tổ quốc. Nhưng người Ả rập chống lại, hai bên xung đột liên miên cho tới nay.
Một tôn giáo đầy chất trí tuệ
Đối tượng thờ của đạo Do Thái Giáo là Thượng Đế – một sức mạnh siêu nhiên toàn năng tối thượng được nhân cách hoá, đấng sáng tạo ra vũ trụ và muôn loài – tức Tạo Hoá. Như vậy Thượng Đế cao hơn hẳn bất cứ vật hoặc người nào. Niềm tin vào một đối tượng cao tuyệt đối và trừu tượng như thế rõ ràng có lô gic và sức mạnh vững chắc hơn hẳn niềm tin vào các đối tượng thấp và cụ thể (là vật hoặc người).
Ngày ấy, một số dân tộc thờ rất nhiều thần, thần nào cũng giống con người, nghĩa là cũng có các mặt tốt xấu – quan điểm này thật đáng yêu, nhưng thiếu lô gic, và tỏ ra ngây thơ, đơn giản. Có thể nói tư duy tín ngưỡng của người Do Thái ở trình độ rất cao, có tính khoa học : khi chưa giải thích được nguồn gốc vũ trụ thì con người buộc phải thừa nhận đó là sự sắp đặt của một sức mạnh siêu nhiên trừu tượng
Di sản phi vật thể vô giá
Văn minh Hy Bá Lai Hebrew không để lại những kiến trúc nổi tiếng như Kim tự tháp, điện Pantheon hoặc Vạn lý Trường thành, nhưng nó lưu lại mãi mãi một di sản phi vật thể vô giá mà ít có nền văn minh nào có thể sánh được về tầm ảnh hưởng lâu dài, sâu sắc đối với văn minh toàn nhân loại. Đó là Kinh điển Hebrew – bộ sách chép lịch sử dân tộc Hebrew, tức người Do Thái thời cổ – về sau được gọi là Cựu ước trong Kinh Thánh của đạo Ki Tô (để phân biệt với Tân ước).Cái tên Kinh Thánh là do người Trung Quốc (TQ) đặt ra, mang mầu sắc thần thánh, dễ khiến người ta hiểu lầm nó chỉ là sách của Ki Tô giáo; người TQ biết gọi thế là không đúng nhưng do đã quen nên khó sửa; ta theo TQ nên cũng thế.
Thực ra tên ban đầu của nó theo tiếng Hy Lạp là Biblia, nghĩa là Sách (tiếng Anh: The Bible, tiếng Nga: Bibliya); tiếng La Tinh là Scriptura tức Tác phẩm viết (Trước tác), chẳng ai gọi là Kinh Thánh cả. Biblia là bộ sách kinh điển của toàn nhân loại, có giá trị lớn về lịch sử, pháp luật, văn học, khoa học, y học v.v.. ; ai cũng cần đọc sách này nếu muốn hiểu nền văn minh cổ của thế giới.
Để biên soạn Kinh điển Cựu ước, tầng lớp tinh hoa người Hy Bá Lai Hebrew như các thầy tư tế và văn nhân đã bỏ ra hơn 200 năm (thế kỷ VI - II TCN), dùng ngôn ngữ Hy Bá Lai Hebrew thuật lại đời sống chính trị, kinh tế, tôn giáo, pháp luật, văn học nghệ thuật v.v... của dân tộc họ trong suốt thời kỳ từ xã hội thị tộc cho đến xã hội nô lệ. Nội dung sách còn hấp thu tinh hoa văn hoá của các dân tộc Arập cùng ngữ hệ Semite và cùng sống chung tại vùng Trung Đông; nhờ thế mà mấy trăm năm sau, Kinh điển Hy Bá Lai Hebrew được đạo Ki Tô và đạo Islam (ta gọi nhầm theo TQ cũ là đạo Hồi; từ 1955 TQ đã sửa là Islam) tiếp thu, qua đó văn hoá Hebrew tác động lên hơn 3 tỷ tín đồ của 2 tôn giáo này hiện nay.
Đạo Ki Tô đã tiếp thu toàn bộ Kinh điển Hy Bá Lai Hebrew (Cựu ước) để làm nên Kinh Thánh Ki Tô giáo. Trong 100 năm đầu, các tín đồ Ki Tô giáo coi Cựu ước là Kinh Thánh duy nhất của họ. Mãi đến giữa thế kỷ II, Tân ước mới ra đời. Nó được viết bằng văn tự Hy Lạp, ghi chép sự tích của Chúa Jesus và các tông đồ, cũng là một đoạn lịch sử của dân tộc Do Thái.
Cựu ước có giá trị thẩm mỹ văn học cao cho nên tác động lớn đến đời sống văn hoá của nhân loại; Tân ước có giá trị tôn giáo lớn cho nên được đạo Ki Tô truyền bá rộng hơn. Kinh Thánh đã được dịch ra hơn 1800 thứ ngôn ngữ và phát hành với số lượng lớn nhất khắp năm châu suốt ngót 2000 năm qua, trở thành kho tàng văn hoá vô giá của nhân loại, nguồn đề tài vô tận của các tác gia văn học, nghệ thuật, triết học, lịch sử v.v... toàn thế giới. Theo thống kê, các tác phẩm của Marx và Engels đã trích dẫn hơn 300 lần và hơn 80 nhân vật trong Kinh Thánh.
Đạo Islam ra đời hồi thế kỷ VII cũng chịu ảnh hưởng của giáo lý đạo Do Thái và đạo Ki Tô, thừa nhận Abraham, Moses và Jesus là tổ tiên của tôn giáo mình, nhưng coi Mohamad là nhà Tiên tri vĩ đại hơn. Nhiều truyền thuyết trong Kinh Coran tương tự như trong Kinh Thánh của người Hebrew.
Các nội dung chính trong văn minh Hebrew gồm các Kinh điển (Kinh Thánh, Nguỵ thư v.v...), Sách Tiên tri, thần thoại, tôn giáo, phong tục tập quán, luật pháp, sử học, văn học nghệ thuật đều vô cùng phong phú và có ảnh hưởng cực lớn đối với nền văn minh phương Tây có nguồn gốc là văn minh Hy Lạp, La Mã. Xứ Canaan và Hy Lạp, La Mã đều nằm trên bờ biển Địa Trung Hải, cách nhau không xa, từ sớm đã có sự giao lưu văn hoá với nhau. Trong mấy trăm năm Hy Lạp cai trị Canaan, văn hoá Hy Lạp giao lưu hoà trộn mạnh mẽ với văn hoá Hy Bá Lai Hebrew.
Cuối cùng, sự kết hợp đó sinh ra một nền văn hoá mới – văn hoá Ki Tô giáo. Đến thế kỷ IV, đạo Ki Tô được đế quốc La Mã thừa nhận, từ đó văn hoá Hy Bá Lai Hebrew-Ki Tô giáo bắt đầu phát triển mạnh. Về sau, nó kết hợp với các yếu tố khác làm nên văn hoá Trung Thế kỷ và sau nữa là văn hoá thời kỳ Văn nghệ Phục hưng rực rỡ nhất của văn minh châu Âu cận đại.
Đặc biệt năm 1611, Kinh Thánh được dịch ra tiếng Anh, và từ đó dễ dàng dịch ra các ngôn ngữ khác, nhờ vậy sách này được truyền bá rộng rãi hơn bao giờ hết. Tóm lại, nhờ được đạo Ki Tô thừa kế mà văn hoá Hebrew đã thấm sâu vào văn hoá phương Tây. Kinh Thánh trở thành nguồn cảm hứng làm nên nhiều tác phẩm, kể từ tiểu thuyết, thơ, kịch, ca nhạc cho tới hội hoạ, điêu khắc, kiến trúc v.v... Kiệt tác nghệ thuật điêu khắc - pho tượng David của Michelangelo lấy tích là chàng trai David chiến thắng người khổng lồ Goliath. Sử thi “Thần khúc địa ngục” của Dante, tiểu thuyết “Jane Eyre” của Charlotte Bronte, nhiều tác phẩm của L.Tonstoi, Shakespeare, Hemingway, Kafka ... cũng lấy điển tích trong Kinh Thánh. Nhà thơ Liên Xô Blok khi viết bài thơ “12” đã lấy 12 tông đồ chúa Jesus làm hình ảnh 12 chiến sĩ cận vệ đỏ. Trên thế giới đã hình thành một ngành nghiên cứu Kinh Thánh với nhiều học giả nổi tiếng, hoạ sĩ chuyên vẽ tranh lấy điển tích trong Kinh Thánh.
Văn hoá Hy Bá Lai Hebrew là bộ phận đặc sắc trong văn hoá phương Đông. Kinh Thánh đã ảnh hưởng đến nhiều nền văn hoá phương Đông. Chính thống giáo (tách ra từ Ki Tô giáo) với trung tâm là thủ đô Constantinople của đế quốc Byzantin từng thống trị hơn 1000 năm một vùng đất rộng bao la bao trùm cả 3 châu Á, Âu, Phi, đã ảnh hưởng không ít đến 3 châu lục này. Năm 635, Kinh Thánh truyền bá đến Trung Quốc của nhà Đường và được dịch ra chữ Hán. Đời Tống, ở Khai Phong đã có nhà thờ đạo Do Thái. Ngày càng nhiều tác phẩm văn học phương Tây được dịch sang chữ Hán đã góp phần xúc tiến ảnh hưởng của văn hoá Hebrew ở Trung Quốc. Việc truyền bá kinh Coran của đạo Islam rộng rãi trong thế giới A Rập và châu Á cũng góp phần truyền bá văn hoá Hebrew. Văn hoá Ki Tô giáo cũng tác động nhiều đến đời sống tinh thần của người Ấn Độ, Philipines, Indonesia. Từ thế kỷ XVI, đạo Ki Tô lan đến Nhật, ảnh hưởng không nhỏ đến văn học nghệ thuật nước này.
1 bài như " tham luận" khá xuất sắc !!!
ReplyDelete